home > woord en beeld > verhalen >

Hoe kwam Stephanus in Avekapelle terecht?

Estienne (Steven of Stephanus) Boucneau, afkomstig uit Nimy bij Mons, trouwt in 1673 in Avekapelle met Petronelle Haemers, hij is dan 25 jaar oud. Hij is de stamvader van alle Vlaamse Boucneau's.

Hoe hij rond 1670 uit Henegouwen in Avekapelle terecht kwam, weten we nog altijd niet. Misschien zullen we het ook nooit te weten komen.

Kwam hij misschien als (Frans?) soldaat in de Westhoek terecht tijdens de zgn. Devolutieoorlog (1667-1668) of tijdens de Frans-Nederlandse oorlog (1672-1678)? Als smid is dat goed mogelijk...

Gezien het tijdstip, nl. 1667-1668, is de kans het grootst dat Estienne Boucneau tijdens of vlak na de Devolutieoorlog vanuit Nimy bij Mons in de regio van Veurne terechtkwam.

De Devolutieoorlog was een oorlog tussen Frankrijk en Spanje die uitgevochten werd tussen 8 mei 1667 en 2 mei 1668. Inzet was de heerschappij over de Spaanse Nederlanden. De oorlog ontstond na de dood van koning Filips IV van Spanje en kwam tot een einde met het Verdrag van Aken op 2 mei 1668. Met dit verdrag verkreeg Frankrijk zeggenschap over het zuidelijk deel van Vlaanderen tussen Duinkerke en Rijsel. Zo werden Rijsel, Dowaai, Kortrijk, Menen, Veurne, Oudenaarde, Doornik en Charleroi bij Frankrijk aangehecht.

Na de belegering van de stad door het Franse leger in het voorjaar van 1667 geeft de gouverneur van Veurne, Don Juan de Toleda, de stad op 12 juni 1667 'op eerelicke condietien over', zo lezen we in de 'Jaarboeken van Veurne'. Vervolgens werd de stad opnieuw versterkt op kosten van de Kasselrij en werd in de winter van 1667-1668 een groot legerkamp bij Veurne ingericht met 'ses hondert ruyters ende ses-en-twyntigh hondert voetgangers, de welcke al by de borgers met seer goet orde gehuysvest wierden'. Na de gesloten vrede in het Verdrag van Aken op 2 mei 1668 trekt het Franse leger zich terug uit de gebieden die Spaans zullen blijven en versterkt het zijn aanwezigheid in de veroverde steden en gebieden. Zo ook in Veurne.

Veelzeggend is deze passage uit 'Jaarboeken van Veurne' voor 1668:




Zou het kunnen dat Estienne Boucneau, als soldaat en/of smid in Avekapelle gehuisvest was en 'dertel verliefd werd opde vrauw of dochter zijner patroon'? In elk geval trouwt hij er dus in 1673 met Petronelle Haemers...


Andere aanleidingen?

Minder waarschijnlijk is dat Estienne Boucneau tijdens de Hollandse oorlog in de Kasselrij van Veurne terecht kwam.

De Hollandse Oorlog ('Guerre de Hollande') of de Frans-Nederlandse Oorlog, was een militair conflict tussen Frankrijk en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, met wisselende bondgenoten. De oorlog duurde van 1672 (het zgn. Rampjaar) tot 1679.
Blijkbaar trokken de Franse troepen voorbij Mons tijdens deze oorlogscampagne...

Misschien Misschien heeft zijn verhaal ook te maken met de herbevolking van de Westhoek in de 17de eeuw... De toestand in de westhoek was sedert halfweg de 16e eeuw dramatisch. Na de Beeldenstorm die uitbrak op 10 augustus 1566 te Steenvoorde en waarbij op drie weken tijd niet minder dan 100 kerken, kapellen, kloosters en abdijen werden verwoest, kende de streek een ware ontvolking (vooral naar Zuid-Engeland en de Noordelijke Staten). Hongersnood, pest en onverdraagzaamheid waren de belangrijkste oorzaken van deze massale emigratie. Alleen al in de kasselrij Ieper waren in 1583 reeds meer dan tienduizend inwoners vertrokken. Dorpen zoals Pervijse, Proven, Reninge, Stavele en Avekapelle telden in 1584 zelfs geen enkele inwoner meer! Ook economisch was de samenleving totaal ontwricht. In het Ieperse werd slechts op 6 % van de beschikbare gronden nog landbouwactiviteit uitgeoefend. Wolven drongen in onze streken door, zodat de overheid premies moest uitloven voor het verdelgen ervan. De veiligheid was ver te zoeken. Er waren niet alleen de Spanjaarden, die bij de verovering van de Westhoek deze streek als vijandig gebied behandelden, maar ook baanstropers maakten zich schuldig aan moord en mishandeling.

Pas vanaf 1620 kwam er een zekere herbevolking, Heel wat uitwijkelingen kwamen echter niet meer terug. Zo komt het dat we bekende familienamen van vóór 1585 niet meer terugvinden na 1600. De inwijkelingen kwamen vooral uit Artesië en Picardië. Ze werden aangetrokken door hier vruchtbare gronden en goedkope pachten. Zo komen ook in die periode de eerste Franse achternamen voor. Daar de inwijkelingen overwegend katholiek waren, verdwenen geleidelijk de meeste kernen van protestanten. Ook kwam er een zekere tolerantie. Toch kregen andersdenkenden geen toegang tot het openbaar ambt. Ze konden niet huwen volgens de protestanse ritus en niet genieten van de armenzorg. In Vlaanderen is op heden op nog één kleine protestanse kern overgebleven: de wijk Corsele (Hoorelbeke), gelegen in de Zwalmstreek.

Meer info:
- Een website over Nieuwpoort Anno 1600 (niet meer on-line)
- Wikipedia over de beeldenstorm
- Wikipedia over de Hollandse oorlog (english) (français)
- Wikipedia over de Devolutieoorlog (english) (français)
- Wikipedia over de Slag bij Nieuwpoort (english)
- Jaarboeken van Veurne en Veurneambacht, Volume 4, Edmont Rose, Veurne'