home > woord en beeld > verhalen >

Joannes Mattheus was 'horlogeur'!

We kenden tot nu toe enkel de klok ten huize van Albert Boucneau. Het is een klok uit het einde van de 18de eeuw met de volgende inscriptie: "VENIT HORA NUNC EST - JOANNES BOUCNEAU"
Het familieverhaal wil dat de klok ooit eigendom was Johannes Petrus Boucneau, die brouwer (of misschien horlogemaker?!) was. Meer wisten we tot dan toe niet...

Zowat een jaar later kregen we dan tot onze verbazing een mailtje uit Duitsland. De echtgenote van een Amerikaans militair had er op een rommelmarkt een bijna identieke klok gezien. Na wat zoeken kwam ze op onze website terecht. Tot onze verbazing had deze klok ongeveer dezelfde inscriptie!

"VENIT HORA, NUNC EST" en "FECIT IN GYVRINCHOVE - JOANNES BOUCNEAU".

Alleen was 'Gyverinchove' op de ontvangen foto niet helemaal leesbaar.

Blijkbaar was er dus toch sprake van een Boucneau die klokkemaker was. We kenden nu plots twee klokken met zijn naam! Hopelijk ontdekten we nu snel wie deze klokkemaker was!


Het duurde echter een hele tijd eer we een volgend aanknopingpunt vonden. Op internet vonden we een boek over historische klokken van Eddy Fraiture. Daarin stond ene Joannes Boucneau als klokkemaker vermeld op basis van één enkele klok van zijn hand. Het was alleen was niet duidelijk op basis van welke klok deze informatie in deze lijst opgenomen was... Al snel bleek dat het eigenlijk over dezelfde klok van Albert Boucneau ging. Een dood spoor dus...

Maar naar aanleiding van onze vraag herinnerde Albert zich dat hij ooit nog een andere klok van Joannes Boucneau op het spoor was gekomen, maar hij had die toen vermoedelijk niet zelf gezien. Jan, de broer van Albert, ging op zoek en kon de klok fotograferen bij een oude inwoner van Poperinge.

Prachtig: nu hadden we al drie klokken gevonden! Ook deze klok droeg een interessante tekst: "JOANNES BOUCNEAU - HONTSCHOTE". Blijkbaar had onze Joannes als klokkemaker ook in Hontschote gewerkt!

Volgens klokkenspecialist Eddy Fraiture zijn de klokken typisch (West)Vlaams, maar toch wat merkwaardig door de eigenzinnige details: "Die Joannes Boucneau moet een horlogemaker geweest zijn die zich waarschijnlijk niets aantrok van de mode en zijn eigen gangetje ging."

De afbeelding op de klok van Albert zou een brouwerskuip kunnen zijn. De spreuk 'Venit hora, nunc est' (ofwel 'het uur komt, het is nu') is erg christelijk en komt letterlijk uit de bijbel (nl. Johannes 5,vs 25). Het zal allicht de lijfspreuk van onze Joannes zijn geweest.

Alleen wisten we nu nog steeds niet welke Joannes Boucneau die klokkemaker was geweest. In geen enkele akte die we tot nu toe hadden gezien, vonden we enige vermelding in die zin. Onze stamboom was voornamelijk tot stand gekomen op basis van de kerkarchieven in het rijksarchief in Brugge. En daarin stonden meestal geen beroepen vermeld...

Op basis van de gravering en afwerking dateerde Eddy Fraiture de klokken omstreeks 1760-1780. Zo konden we alvast een aantal Boucneau's met de naam Johannes uitsluiten en kwam eigenlijk alleen nog Joannes Matheus Boucneau (°1754) in aanmerking. We wisten al dat hij smid was...
We moesten nu enkel nog concrete bewijzen vinden van zijn beroep als klokkemaker. We hadden tot dan toe de overlijdensdatum en -plaats van Joannes Matheus niet kunnen vinden. Hij was in Hondschoote gehuwd met Isabella Theresia Vandevoorde (°1765-+1838). Zijn kinderen werden allen geboren in Leisele. Op 1814 woonde hij volgens de volkstelling in Gijverinkhove...

Gelukkig konden we een beroep doen op de hulp van Joeri Stekelorum van wie we ook eerder al interessante documenten hadden ontvangen. Hij kon ons de overlijdensakte van Joannes Mattheus Boucneau, bezorgen. Joannes stierf in Gijverinkhove op 26 mei 1821 en was volgens de overlijdensakte 'horlogeur' van beroep! Eindelijk hadden we onze klokkemaker gevonden!

Daarmee was er weer een stukje van onze familiepuzzel opgelost, maar lang niet alles. Volgens Eddy Fraiture was de combinatie van smid en klokkemaker niet eens zo uitzonderlijk en zou het goed kunnen dat een van de zonen van Joannes klokkemaker was. Kennis en gereeedschap gingen veelal over van vader op zoon...

Een hele tijd later zouden we ook nog eens een vierde klok vinden!

Meer info:
- Website van het UURwerkgezelschap waarvan Eddy Fraiture voorzitter is.