home > woord en beeld > verhalen > Translate with Google Translate - Traduire avec Google Translate

Een soldaat van Napoleon:

Philippus Johannes Boucneau

Onlangs ontdekten we in een inventaris van Franse soldaten uit de tijd van Napoleon twee Boucneau's! Een 'Waalse' én een 'Vlaamse' Boucneau. Beiden stierven tijdens hun militaire dienstplicht ver van huis...

Philippe Jean Boucneau

De 'Vlaamse' Boucneau die we terugvonden in dit register was Philippus Johannes Boucneau, zoon van Johannes Matheus Boucneau en Isabella Vandevoorde, die eerst in Hontschoote (de geboorteplaats van Isabella) en nadien in Leisele woonden. Daar werden ook al hun kinderen geboren. Philippus Josephus (of Philippus Johannes volgens het Franse archief) werd er geboren op 22 maart 1789. Hij was de oudste zoon van het gezin. Zo vonden we eindelijk ook zijn overlijdensdatum en -plaats. Ver van huis dus...



Philippus Boucneau hoorde bij de 'conscrits' van 1809 en kwam terecht in het '60e régiment d'infanterie de ligne', op 17 december 1808. Hij was dan ruim 19 jaar oud. Blijkbaar woonde hij op dat moment (samen met de rest van de familie?) in Hontschoote. Als beroep staat er vermeld: 'maréchal'. Smid dus, net als verschillende van zijn voorouders en ook zijn vader die smid én horlogemaker bleek te zijn, beroepen die dikwijls samengingen. Zijn persoonsbeschrijving staat ook in het register: 'taille d'un mètre 59 centimètres / visage: plein / front: haut / yeux: bleux / nez: moyen / bouche: petite / menton: rond / cheveux: ... / sourcils: chatains'.

Perpignan

Philippus Boucneau was in dienst van het leger van Napoleon Bonaparte van december 1808 tot aan zijn dood in 1814. Hij overleed in het hospitaal van Perpignan 'par fièvre' (koorts) op 21 februari 1814. Hij nam deel aan de militaire campagnes van 1810, 1811 en 1812. Misschien kunnen we dat interpreteren als zou hij van 1812 of 1813 in dat hospitaal verbleven hebben. Het zou ook kunnen dat hij in die stad gekazerneerd was en pas later in het hospitaal terecht kwam.

Hospitaal van Perpignan Uit een interessante masterproef aan de Universiteit van Gent ('Soldaten van Napoleon - De gezondheidstoestand van militairen tussen 1799 en 1815' van Klaas Portier) blijkt dat meer dan de helft van de overlijdens van de soldaten uit het ('Vlaamse') Scheldedepartement in Franse dienst tussen 1799-1815 overleed aan een of andere vorm van 'fièvre'...

Opvallend (of niet misschien): zijn overlijdensbericht werd blijkbaar pas in mei 1815 overgemaakt aan de perfect (van het département 'du Nord'?). Allicht wist ook de familie toen pas wat er met hun zoon en broer gebeurd was...

Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog

Tussen 1808 en 1814 voerde Napoleon de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog tegen de Spanjaarden, Portugezen en Britten. Uiteindelijk werd het leger van Napoleon in 1813 na een zware nederlaag uit Spanje verdreven. Perpignan zou voor het Franse leger in die periode een belangrijke rol gespeeld hebben. Veel gewonde soldaten kwamen daar terecht... Zou Philippus Boucneau als soldaat ook in Spanje geweest zijn?

Conscrits

Een soldaat in Franse dienst, 1812 - Bron: Legermuseum Delft Na de Franse revolutie werd de conscriptie (of verplichte dienstplicht) ingevoerd. Aangezien wat nu België is, toen deel uitmaakte van Frankrijk, waren 'Belgische' jongens tussen de 20 en 25 jaar verplicht deel te nemen aan het systeem. Jonge mannen uit onze gewesten werden verplicht dienst te nemen in het leger van de bezetter om ver weg te gaan vechten voor totaal vreemde idealen. In vredestijd was de dienstplicht bepaald op 5 jaar, in oorlogstijd was ze van onbeperkte duur...

De gemeenten moesten zorgen voor het correct invullen van de conscriptielijsten. Deze verplichte en algemene legerdienst was onder andere mee de aanleiding tot de Boerenkrijg. Het was al eeuwen geleden dat legerdienst nog was opgelegd in de Nederlanden. De loting betekende voor de arme boerenbevolking een zware slag en een bijkomende 'belasting'.

In 1799 beperkte een nieuw Frans decreet de macht van de gemeenten ten voordele van het centrale gezag. Vrijstellingen die de gemeenten vroeger te gemakkelijk gaven, werden nu tegen veel strengere voorwaarden verleend. De gemeente mocht slechts voor 12 categorieën vrijstelling geven, het centrale gezag voor 28 categorieën. Het gevolg was dat slechts weinigen nog vrijstelling kregen. Desertie vierde hoogtij...


Ook een Waalse Boucneau

De andere, 'Waalse', Boucneau die we in deze inventaris terugvonden was Damas Joseph Boucneau, zoon van François en Cathérine Deloi. Hij werd geboren in Cambron-Casteau (Jemappes) op 16 september 1784. Over deze familie Boucneau (ook wel Boucqueniau) hebben we tot nu toe niet meer informatie.
Damas Boucneau sneuvelde in Oostenrijk op 22 mei 1809, waarschijnlijk tijdens de zogenaamde Slag bij Aspern-Etzling



Meer info:
- Geneanet, archives militaires
- 'Soldaten van Napoleon - De gezondheidstoestand van militairen tussen 1799 en 1815' van Klaas Portier.
- Over de Franse militaire dienstplicht op Le petit Bruges, website over de geschiedenis van Oudenaarde.

^ top   

Lees ook...
Lisez plus...
Read more...


Een klok met een familietraditie

Joannes Mattheus was 'horlogeur'!

Klok nummer vier!