home > woord en beeld > verhalen > Translate with Google Translate - Traduire avec Google Translate

De Boucneau's in Rance:

marmerbewerkers van generatie op generatie

Veel Boucneau's in de regio van Rance waren marmerbewerkers, van generatie op generatie. De familie Boucneau was allicht al vanaf het eind van de 16de - begin 17de eeuw één van de belangrijkste families die met de exploitatie, de verwerking en de handel in marmer actief waren.
In Rance werd al eeuwen lang marmer ontgonnen en bewerkt. De Boucneau's waren zeker niet de enige belangrijke 'marbriers', andere belangrijke families waren de families Wicq, Pottier, Thomas, Tenret, Pestiaux en Petit. Uiteraard zijn er veel familiale banden tussen deze families, wordt er onderling getrouwd en samengewerkt.


Rance - les carrières de marbre In diverse publicaties over de marmernijverheid in Rance vinden we deze Boucneau’s terug. Paul Boucneau werd geboren rond 1645 en was zeker ook al marmerbewerker ('marbrier'). Zijn zoon Jacques Boucneau-Gravez (1682-1749) was een belangrijk marmerhandelaar. Zijn grafsteen geeft aan dat hij overleed op 30 april 1749 op de leeftijd van 66 jaar. Eén van zijn zonen, Jean-Jacques Boucneau, zet het familiebedrijf verder. Hij was achtereenvolgens gehuwd met Marie Dureux en Anne Marie Lemaire, samen hadden ze 8 kinderen. Jean-Jacques wordt burgemeester van Rance en overlijdt in 1794. Een andere zoon, Pierre Joseph Boucneau, was gehuwd met Marie Therese Matagne. Zij hadden 7 kinderen. De afstammelingen van deze twee Boucneau's vormen een hele dynastie aan marmerbewerkers en handelaars. Tot hun afstammelingen behoren ook de Boucneau's die in Brussel en Londen wonen en hun nakomelingen in de Verenigde Staten van Amerika.
In de periode 1815-1865 waren er heel wat marmerateliers actief in Rance. In de volkstellingen van Rance (1800-1829) staan er wel zeven Boucneau’s vermeld als ‘marbrier’ (marmerbewerker) of ‘sculpteur’ (beeldhouwer). In Rance werd niet alleen het lokale rode marmer ontgonnen en verwerkt, de ateliers in de gemeente verwerkten ook tal van soorten marmer uit een veel grote omgeving. De marmerateliers van Rance waren bekend om de kwaliteit die ze konden leveren.

Rance, oud gemeentehuis, nu marmermuseum Regelmatig wordt verwezen naar de verzendregisters van het marmerbedrijf Thomas en Boutée voor de periode 1769-1784 (in 2010 verscheen een boek met een volledige analyse van deze registers: J.-L. Van Belle, Deux Livres d'expeditions de marbres d'un marchand de Beaumont-Rance en Hainaut (1769-1784), Bruxelles, 2010). Uit deze registers blijkt niet alleen hoeveel mensen betrokken waren bij de handel en het transport van het marmer uit de regio, maar ook waar al het marmer terecht kwam. Het geeft een indrukwekkend beeld van het belang en de omvang van die marmerhandel in die periode vlak voor de Franse revolutie. Dit marmerbedrijf was eigendom van Jean Joseph Boutée (+1777, Rance) en van zijn schoonbroer Pierre-Joseph Thomas (1719-1792). De oudste zoon van Piere-Joseph Thomas en Marie Therese (de) Bourges, Michel Gabriël Thomas (1753-1811) was gehuwd met Anne Marie Boucneau, dochter van Jean-Jacques Boucneau!

Deze marmerbedrijven blijken overigens erg actief te zijn, niet alleen in hun eigen dorp, maar ook in dorpen in de buurt. In Solre-Saint-Géry werken er in 1764 twee marmerzagerijen, aangedreven door watermolens. Eén van de molens was eigendom van Pierre-Joseph Thomas, de andere van Jean-Jacques Boucneau, ‘maître marbrier de Rance’…

De laatste jaren verschenen er steeds meer studies en artikels over het belang van de marmernijverheid in de regio en de voorliefde van de Franse adelijke elite voor het mooie rode marmer uit Rance. De familie Boucneau komt ook in die verhalen regelmatig aan bod.

Uit een artikel van professor Eric Groessens van de Belgische Geologische Dienst ('Les Marbres du Nord de la France en du Boulonnais') blijkt dat de problemen in Frankrijk aan het eind van de 18de en het begin van de 19de eeuw (nl. de Franse revolutie en wat later de nederlaag van Napoleon) mede de oorzaak zijn van een verschuiven van nogal wat marmerbedrijven van ('Belgisch') Henegouwen naar Noord-Frankrijk. Het sluiten van de grenzen en de hoge toltarieven ingevoerd door Napoleon maakten het bijna onmogelijk bewerkt marmer naar Frankrijk (Parijs) te exporteren. Dus verhuisden er rond 1825 heel wat 'Belgische' marmerbewerkers naar Frankrijk, naar Parijs zelf, maar ook naar Cousolre vlak over de Franse grens. Cousolre en omgeving lag nog steeds vlakbij de (Belgische) groeves, lag op de weg naar Parijs en er kon eveneens gebruik gemaakt worden van waterkracht voor het verzagen van de ruwe marmer. Het artikel vermeldt uitdrukkelijk de families Rochez en Boucneau die naar Cousolre verhuisden. "En 1830, on comptait à Cousolre 3 grands ateliers, fondés par des Belges, et près d’une dizaine de petits. On confectionne surtout des cheminées, essentiellement en marbres belges (...). Ils emploient 300 ouvriers dont la moitié sont des Belges qui viennent travailler à la journée ou à la semaine."

Onze stamboomgegevens bevestigen dit. Allicht in 1823 verhuist Albert Boucneau (1786-1847) na zijn huwelijk met Marie Camby naar Cousolre (F). Ook zijn beide zonen Augustin (1824-1883) en Victor (1836-1881) zijn er 'marbrier'. De zoon van Victor, Jules Boucneau (overleden in 1955), was waarschijnlijk een van de laatste marmerbewerkers in Cousolre. Zijn kleinkinderen en (achter-)achterkleinkinderen wonen nu nog in de streek.

Huis van François Boucneau, Grand rue 9, Rance Vanaf het begin van de 19de eeuw zijn er ook een aantal Boucneau's als marmerbewerker of -handelaar actief in Parijs. Ze blijven daar wonen of keren terug naar Rance. Bovendien zijn er ook dan al contacten tussen Parijs en Brussel.

Zo trouwt François Theodore Boucneau in 1836 in Rance met Sophie Antoinette Menne. Hij gaat in Parijs werken als marmerbewerker. Ze wonen er in de rue Amelot, n° 64. Drie van hun kinderen worden in Parijs geboren, twee in Rance. In 1844 laat Francois een nieuwe woning bouwen in de hoofdstraat van Rance. Het jaartal en zijn initialen ('FB 1844') staan boven de deur...

De marmerproducenten in Rance hadden een goed netwerk en verkochten hun marmer in heel Europa. Niet alleen het marmer werd uitgevoerd, ze waren zelf erg mobiel en gingen ter plaatse marmer hun verkopen en plaatsen.
De Parijse, Engelse en Brusselse Boucneau's bleven steeds goede contacten onderhouden met hun thuisbasis in Rance (ze bleven ook samenwerken met de lokale marmerbedrijven) en met elkaar. Dat blijkt onder meer uit de bovenvermelde verzendregisters (in privébezit), maar ook uit de brievenregisters die in het Marmermuseum in Rance tentoongesteld worden!


Meer info:

- Over het marmer uit Rance op Wikipedia.
- Het Marmermuseum in Rance
- Eric Groessens, Les marbres de Belgique, histoires en sciences.
- Eric Groessens, Belgische Geologische Dienst, Les Marbres du Nord de la France en du Boulonnais.
- Une famille de marbriers rançois: les Boucneau, J. Lamoret, Publication de la SHRR, tome XIX - 2012.

^ top   

Lees ook...
Lisez plus...
Read more...


Inleiding over de familie Boucneau

Koninklijk marmer uit Rance

Marmerhandelaars in Brussel

Engelse Boucneau's ook marmerbewerkers!

De contacten tussen Rance en Londen!